Otwarta Poetycka Alternatywa w Szczecinku

Recenzja Łucji Dudzińskiej w "Toposie"

Druga strona detoksu. Leczenie uzależnień Tom poetycki Krystyny Mazur, poprzedza motto Williama Blake. Czytając je możemy oczekiwać, poruszania tematów od ogółu do szczegółu, aby spróbować „widzieć świat w ziarenku piasku (…) trzymać (…) i wieczność w jednej godzinie”. Czy tak będzie? Tytuł „Detoks” sugeruje nam z definicji tego słowa, że organizm nagle zostanie pozbawiony uzależnień, więc możemy się spodziewać terapii psychologicznych, farmakologicznych, aby zmniejszyć cierpienie wywołane przez brak niezbędnych na co dzień czynników. Czy się dowiemy z tomu co było uzależnieniem i co będzie lekarstwem na ból? - To kolejna zachęta do sięgnięcia po ten starannie wydany tom wierszy z kluczem w zamku na okładce. I znów rodzi się pytanie - ten klucz coś zamyka czy otwiera? Dobrze jest oczekiwać, że klucz nam coś otwiera, ukazując nowe możliwości. Jednak na myśl przychodzi tekst „zamknij świat na klucz(…)/żal za siebie rzuć” z piosenki Krzysztofa Krawczyka (Wróć do mnie ). Pierwsza książka Krystyny Mazur ukazała się w 2008 roku pt. „Księżyc od kota silniejszy” była utrzymana w lirycznym tonie, przepełniona subtelnym erotyzmem. W tomie Detoks poetyka jest silniejsza, bardziej zdystansowana, wielowarstwowa – czyżby tym uzależnieniem była miłość, z której należy się wyleczyć? Nie ma tu wielu erotyków, są jakby wspomnienia, refleksje, tęsknota za tym co było. Dużo optymizmu wnoszą wiersze z cyklu Erekcjato (…wśród ziół, Erekcjato… skontaktuj, Erekcjato… spieszysz się) będące oznaką bliskości i erotyzmu, ale następny tekst (Przemiana) daje do zrozumienia, że z upływem czasu miłość się kończy. Całość tomu jest podporządkowana rozliczaniu się z przeszłością. Ten emocjonalny,egzystencjalny detoks otwiera przed czytelnikiem nowe przestrzenie i czasoprzestrzenie. Autorka potrzebuje jej dla umiejscowienia szczegółów, faktów, wizji, aby pokazać nam przeżycia pod różnym kątem, a także wprowadzić to, co może ją ograniczać, kurczyć (Panorama, Widok, Przemiana) Przestrzeń kojarzy się nam z poczuciem wolności. Tu staje się zbyt często zamknięta np. do granic klatki schodowej albo tworzy swego rodzaju labirynt (Opowiem Ci piekło). Czytamy o próbie sprzedaży sekretu pozytywnego myślenia (Sekret), odmierzania czasu, jak i wypełniania pustego domu przez „zegar z duszą” (Nowa czasoprzestrzeń) co jest kolejnym rozwiązaniem na inną codzienność. Tak samo można odnaleźć się w dźwięku (Druga strona), które współbrzmi „zadomawia się, wnika w ciebie”.Również „sąsiedni dom zmienia przestrzeń” - można zastanowić się jak łatwo jest coś zmienić, przeobrazić, patrząc na to samo z drugiej, innej strony. Wiersze mają charakter swego rodzaju kreacji poetyckiej, która zwodzi czytelnika, przekomarza się, wpuszcza w tzw. maliny. Krystyna Mazur z dużą sprawnością językową żongluje metaforyką i swoistą oryginalnością przekazu. Jest to poezja dość wymagająca. Wypada docenić u autorki; zarówno w przedstawionym podejściu do życia jak i w traktowaniu poetyckiego rzemiosła; twórcze myślenie, przełamujące utarte schematy, aby spojrzeć na sprawy z różnych punktów widzenia - mocno rozpropagowane przez dr Edwarda de Bono. Istotne są tu motywy przyrodnicze, biblijne, świąteczne; ukazujące chęć chodzenie po wodzie (wiersz bez tytułu „Ostatnio prawie wszyscy”, cykl W drodze ) albo chwile modlitwy (Ślady) o codzienności, przykrości, bezsilności i poszukiwaniu Boga tam, gdzie go nie widać i nie słychać. Znamienne są wspomnienia świątecznych przygotowań (Co mnie obchodzi, Wigilia, Zatrzymaj, Wielkanoc). Wielokrotnie pada stwierdzenie, że wszystko jest w środku w nas - osoby które odeszły (To nie pora na spacer) jak również droga, która zostaje, gdy wszystko stracimy (Wielkanoc), a także zaświadczy o tym wiersz przedostatni (Zanim odejdziesz), utrzymany w konwencji dystansu jak i gorzkiej groteski „naucz się imienia/ które pozornie/ określa ciało/ znikające w tobie”. Świadczy to o interioryzacji, czyli o uruchomieniu mechanizmów obronnych sprzyjających akceptacji bez poddawania się inercji, ale poprzez oswajanie lęków przed śmiercią, stratą, czy pustką - poprzez przyjmowanie do siebie to co zewnętrzne. Często akcja utworów dzieje się o poranku, szczodrze ubarwiona bogactwem poetyckich opisów umiejscowiona w mniej, bardziej określonej przestrzeni, w autentycznie upływającym czasie. Dużo tu sennych widzeń, marzeń, przebudzeń i olśnień (Kooperacja, Miasto śpi, Odkłamać) Spontaniczne metafory łączą realność z nadrealnością przedstawiającą różne skojarzenia, tropy, na granicy cudu wspomnianego już chodzenia po wodzie, rozmnażania ryb; a przecież wszystkie te refleksje budują nowy dzień, który wyłania się z porannej mgły. Przedstawiona tu przyroda, natura wyzwala w czytelniku sporą dawkę pozytywnej energii, emocji oraz zachwytu. Trzeba tu zauważyć tęsknotę za nowym dniem, wiarę, że przyniesie lepszą przyszłość. Cały czas następuje rozliczanie jakby z samym sobą poprowadzone od dzieciństwa wraz ze wspomnieniami dziadka, kolegów, koleżanek; poprzez przeżycia osoby młodej i dojrzałej, która na koniec „uzbierane historie sortuje jak śmieci” (Zanim odejdziesz). Właśnie ta osobność daje możliwość zdystansowania się i oczyszczenia, a wiersz Miejsce kieruje podejrzenie, że w takiej przestrzeni za drzwiami z piasku, mogła przebiegać lecznicza terapia „Stawia drzwi z piasku, by sypały się /w oczy zmorom sennym”, które trzeba pokonać.

Łucja Dudzińska „Detoks” Krystyna Mazur wyd. Samorządowa Agencja Promocji i Kultury (SAPiK) Szczecinek 2011